MAG Dergisi Eylül Sayısı
Doç.Dr.Levent SÜTÇİGİL
İnternet Bağımlılığı
“Psikiyatristlere iletişim sorunlarıyla başvuran birçok kişide internet yüzünden eşimle hiç konuşmuyoruz yakınması oldukça artmış durumda. Evde eşiniz, iş yerinde arkadaşlarınız sizi sık sık uyarmaya başladıysa, başka işleriniz olmasına rağmen eliniz hala durmadan sosyal medya sayfalarına gidiyorsa, işleriniz hiç bitmiyor ve hep ertesi güne sarkıyorsa bu durumun bir bozukluk olabileceğini göz önüne almalısınız. “
“İnternet, akıllı telefonlar, tablet bilgisayarlar ve bilgisayarlar sürekli değişen bilgi ve eğlence kaynağıdır. Günümüzde bu ortamdan uzak durmak mümkün değildir. Ancak bilgisayar başında geçen süreyi daha verimli kullanmak mümkündür.”
İ N T E R N E T B A Ğ I M L I L I Ğ I
Bilgisayar işlerimizi kolaylaştırıp üretkenliğimizi artırması yanı sıra günlük yaşantımızın farklı alanlarına tamamen girmiş durumdadır. Hayatımızın vazgeçilmezi teknoloji, bilgiyi alma ve paylaşma dışında birçok sorunu da yaşamımıza sokmuştur.
İnternet bağımlılığı ya da teknoloji bağımlılığı, bilgisayarın kişinin kendisine, çevresine ve ilişkilerine zarar vermeye başladığı durumlar için kullanılan bir terimdir. Resmi bir tanımlama olmamakla birlikte uzmanlar bilgisayar bağımlılığını uyuşturucu madde bağımlılığına benzetmişlerdir. Uzun süreli bilgisayar kullananlarda uyarıcı ya da uyuşturucu madde bağımlılarına benzer bir tablo oluşmaktadır. Bilgisayar bağımlıları uzun süre internete ulaşamadıklarında “yoksunluk” denilen gerginlik hissi, sinirlilik, yerinde duramama, ne yapacağını bilememe gibi davranışlar sergileyebilirler. Zaman içinde hep daha uzun süre bilgisayar başında kalmak isterler, internete bakamadıkları sürece akılları hep internettedir, gördükleri zarara rağmen bu durumu bırakamazlar. Uzun süre bilgisayarda kaldıklarını inkâr ederler.
Bu kötüye kullanım yapanlar farklı gruplara bölünmüşlerdir. Bunlardan bazıları:
1. Takıntılı şekilde yetişkin sitelerine (pornografik yayın): Bu sitelerde geçirilen süreyle orantılı olarak gerçek ilişkiler ve psikolojik sağlık bozulmakta, doğal cinsel istek azalmakta, cinsel sorunlar ortaya çıkmaktadır.
2. Chat ve online arkadaşlık siteleri bağımlıları: Kişi burada kendinde hoşlanmadığı boy, kilo, meslek vb. özellikleri kolayca değiştirebildiğinden, gerçek arkadaşlık ilişkilerini tercih etmemeye başlar.
3. Takıntılı şekilde oyun, kumar oynayanlar, alışveriş siteleri bağımlıları ile haber siteleri dolaşanlar:
4. Ansiklopedik bilgi ya da hep belirli bir konu üzerinde araştırma yapanlar.
5. İnternete bağlanmadan soliter gibi bilgisayar oyunlarını oynayanlar.
Normal bir kullanım nasıl bağımlılık haline gelir?
Birçok insan günlük sıkıntılarını unutmak, yalnızlığını azaltmak, kaygı ve depresif duygularını biraz bastırmak için internete yönelmektedir. İnternette gezinmeye başladığınızda dikkatiniz başka bir alana çekildiğinden sıkıntı veren düşünceler azalır ve bir rahatlama hissedersiniz. Oysa bir süre sonra rahatlamak için kullandığımız diğer aktiviteleri unutulur. Ayrıca biriken problemlerle yüzleşmemek için internet daha fazla kullanılmaya başlanır.
Bağımlılık için riskli kişiler?
- İnternette gezinmenin sıkıntı veren düşüncelerden uzaklaştırıcı etkisi anksiyete (kaygı) bozukluğu olan kişilerin internet bağımlılığı geliştirme riskini artırır.
- Depresif yakınmaları olan kişilerde kolayca internet bağımlısı olacak gruptandır. Depresyonun verdiği sıkıntılı düşünceler bir süre ertelense de, internetin yarattığı sosyal izolasyon, yalnızlık ve problemlerin gittikçe ertelenmesi depresyonun şiddetini daha da artıracaktır.
- İlaç, alkol, kumar ve cinsellik konusunda takıntılı ya da bağımlı davranışlar gösteren kişilerde kolaylıkla internet bağımlılığı gelişebilir.
İnternet bağımlılığının göstergeleri nelerdir?
- Niyetlenilenden daha fazla süre internette kalma.
- İşlerin düzenli olarak geç saatlere ya da ertesi güne sarkması. Yemeklerin basit şekilde geçiştirilmesi.
- Yakınlarının şikayetlerine rağmen uzun süre internet kullanımını kabul etmeme.
- Online görüşmelerin süresinin, gerçek konuşmaların önüne geçmesi.
- Ufak bir sıkıntı ve yalnızlık hissinde cep telefonuna sarılma.
- Kendine süre sınırı koyamama.
- Öncelikle geç yatma ve sabah kalkamama gibi uyku bozuklukları, cinsel problemler, göz kuruluğu, belirgin kilo artışı, el, bilek ve boyun sırt ağrılarının başlaması.
İnternet kullanımını engellemek için öneriler
- İnternetin başına götüren nedeni tespit edin.
- Sık kullanımın başladığı dönemde aile içi sorun, depresif ya da bir kaygı bozukluğunuz var mıydı? İnternet kullanımın artması bu yakınmaların azalmasına ya da problemlerin çözülmesine mi yardımcı oldu yoksa çözülmeyen sorunlar artarak devam mı ediyor?
- Belli işlerinin bitiminde kendinize vereceğiniz bir ödül şeklinde bilgisayara bakın.
- Her akşam aynı saatte bilgisayarı ya da cep telefonunu elinizden bırakmaya çalışın. 5 dakika daha internette kalmanın size ek bir haz vermeyeceğini düşünün.
- Sizi internete bakmaya iten duygu ne? Yalnızlık, sıkıntı? Bunları gidermenin başka yollarını bulun. Bir arkadaşı aramak, bir kitabı takip etmek vb.
- Aile üyeleri ve arkadaşlarla ev dışı toplantılar düzenlemek işinizi kolaylaştırabilir. Bilgisayar ile yapılan iletişim her zaman için duygudan yoksun olacaktır.
- Sosyal medyada 400-500 arkadaşınız olabilir ancak bunların kaç tanesini kötü bir zamanınızda arayabileceğinizi düşünün.
- Bilgisayar başındayken neler kaçırıyorum diye kendinize sorun. Çocuğunla parkta yarım saat yürüyüş, eşinle bir kahve içme ve sohbet vb.
- Bilgisayarın salon gibi ortak kullanım alanlarında olmasını sağlayın. Bu sayede çocuklarınızın da bilgisayarda neler yaptığını kontrol edebilirsiniz.
- Bilgisayar kullanımıyla ilgili rutinlerini değiştirmeye çalışın. Akşam yemeğini bilgisayar başında yemek gibi.
- Bir saat bilgisayar kullanımı için 10 dakika başka bir aktivite yapmak gibi aralar verin.
- Bilgisayardan önce nelerden haz aldığınızı düşünün. Bunları tekrar canlandırmaya çalışın.
- Zamanın çok kıymetli olduğunu ve ne kadar hızlı geçtiğini hatırlayın.
- Bilgisayarın karşısında bir şekilde radyasyona maruz kaldığımızı da unutmayın.
- Psikiyatrik bozukluklar bu tür bağımlılığın oluşmasına neden olabileceğinden, eş zamanlı olabilecek hastalıklar için bir psikiyatristten yardım alın.
- Çocuklarımız bizleri rol model alırlar. Kendi uygulamadığımız kuralları onlardan isteyemeyiz. Çocuklarımız için tehlike içeren konularında farkında olmak için interneti bilin ve onların hangi sitelere girdiğiniz takip edin. Çocuklara uygun olmayan programların açılmasına engel aile güvenliği programlarını bilgisayarınıza kurun. Ve tüm bunlar dışında çocuklarımıza zaman yönetimi ile online olmayan bir koca dünya olduğunu öğretmeninde görevlerimiz arasında olduğunu hatırlayın.
